Yetkinlik
hedeflenen bir işi istenen performans sonuçlarıyla yerine getirilmesini sağlayan bilgi, beceri, tecrübe, davranış ve motivasyon gibi bireyin gözlemlenebilir özellikleridir. Tülay Bozkurt, Risus International
Yetkinlik Modeli
Yetkinlik Modeli, kurum içinde temel, fonksiyonel ve yönetsel yetkinliklerin tanımlanarak işe alım, performans yönetimi ve eğitim-gelişim gibi bütün İK süreçlerinde standart-bütünleşik bir sistemin kullanılmasını ve karar verme mekanizmalarında yetkinlikler bazında ortak bir dilin kurum içinde yaygınlaştırılmasını hedefler.
Yetkinlik Matrisi
Yetkinlik Matrisi, organizasyon içinde farklı seviyelerdeki, rol ve sorumluluklardaki işler ve pozisyonlardan beklenen yetkinlikleri ve davranış göstergelerini bir tablo içerisinde gösteren şemalardır. Yetkinlik matrisi bir pozisyon için gerekli olan temel yetkinlikleri ve bir başka pozisyona geçmek için gerekli olan yetkinlikleri gösterir.
Temel Yetkinlik
Kurumun temel değerleri, misyonu ve vizyonu doğrultusunda her bir çalışanından davranışsal özellik olarak sergilemesini beklediği temel davranış özellikleridir.
Teknik Yetkinlik
İş aileleri, bölümler ve işler bazında her bir iş ailesine ve spesifik işe yönelik fonksiyonel davranış özelliklerini içeren yetkinliklerdir.
Yönetsel Yetkinlik
İşin karakteristik özellikleri ve yönetsel seviyelere yönelik yönetim kademesinde çalışan yöneticilerinden beklenen yönetsel davranış özellikleridir.
Yetkinlik Modeli Proje Aşamaları
Görev Tanımları, Vizyon ve Misyon Analizi
- Organizasyonun stratejik hedefleri, kurum değerleri, yüksek performanslı çalışanların sergilediği kilit başarı faktörleri ve görev fonksiyonları yetkinlik modelinin ilk aşamasında incelenir.
- Yetkinlik Modeli sayesinde spesifik bir pozisyon için yapılan işe alımda, performans değerlendirmesinde, eğitim-gelişim planlamada hangi yetkinlik kriterlerine göre karar verileceği ve işin hedeflenen performans sonuçlarıyla yerine getirilmesi için gerekli olan bilgi, beceri, motivasyon ve davranışsal tutumlar bu aşamada masaya yatırılır.
Yetkinlik Setlerinin Tanımlanması
- Yetkinlik Modeli içinde, “Temel Yetkinlikler” bütün şirket çalışanlarından beklenen değerler ve iş prensiplerini içeren davranış göstergeleridir.
- Her iş ailesi için belirlenen “Fonksiyonel veya Teknik Yetkinlikler” ise bir işi en verimli ve beklenen performans kriterleri ile yerine getirmek için gerekli olan davranış göstergeleridir.
- Bununla birlikte modelin içinde yönetim kademelerinde çalışan “Yönetici Yetkinlikleri” işin yanısıra bir ekibi hedefler doğrultusunda yönlendirmek ve ekiple birlikte etkili iş sonuçları elde etmek için gerekli olan davranış göstergeleridir.
Davranış Göstergelerinin Belirlenmesi
- Her yetkinliğin alt yetkinlik kriterleri belirlenir ve Alt yetkinlik kriterlerinin içerdiği davranış göstergeleri oluşturulur.
- Bu aşamada yetkinlik seviyelerine göre sergilenen davranış kriterleri ayrıştırılır.
Yetkinlik Matrisi ve Haritası
- Organizasyon içinde yer alan bütün pozisyonlara yönelik yetkinlik kriterlerinin ve seviyeleri yetkinlik matrisi içinde belirlendir.
- İş aileleri bazında yetkinlik seviyeleri tanımlanır ve her seviye için davranış göstergelerinin belirlenir.
Yetkinliklerle Yönetimin Faydaları
- Şirket işgücü yetkinlik envanterinin açık olarak belirlenmesi
- Davranışlar ve iş fonksiyonları bazında şirkete özel ortak bir dilin yaratılması
- Çalışanların potansiyelinin belirlenmesi
- Yüksek performanslı çalışanların bağlılığının artırılması ve yüksek performansı desteklemek
- Hedeflenen performans kriterlerine uygun potansiyeldeki kişilerin işe yerleştirilmesi
Yetkinliklerle Yönetimin Faydaları
- Hedeflenen performans kriterlerine uygun potansiyeldeki kişilerin işe yerleştirilmesi
- İş ve çalışan uyumunun yaratılarak motivasyonun artırılması
- Bilgi, beceri ve tutumları içeren gözlemlenebilir davranışların tanımlanması
- Gelişimi sürekli hale getirmek
- Çalışanların yetkinlikleri ile pozisyonun gerektirdiği yetkinlikler arasındaki farkın ölçümlenmesi
- Gelişim planlanması ve kariyer planlaması yapmak